Categoria: Ausiàs March

  • Ausiàs March, Veles e vents han mos desigs complir

    Ausiàs March, Veles e vents han mos desigs complir

    Veles e vents han mos desigs complir,
    ffahent camins duptosos per la mar.
    Mestre y ponent contra d’ells veig armar;
    xaloch, levant los deuen subvenir
    ab lurs amichs lo grech e lo migjorn,
    ffent humils prechs al vent tremuntanal
    qu’en son bufar los sia parcial
    e que tots cinch complesquen mon retorn.

    Bullira·l mar com la caçola ’n forn,
    mudant color e l’estat natural,
    e mostrara voler tota res mal
    que sobre si atur hun punt al jorn;
    grans e pochs peixs a recors correran
    e cerquaran amaguatalls secrets:
    ffugint al mar, hon son nudrits e fets,
    per gran remey en terra exiran.

    Los pelegrins tots ensemps votaran
    e prometran molts dons de cera fets;
    la gran paor traura·l lum los secrets
    que al confes descuberts no seran.
    En lo perill no·m caureu de l’esment,
    ans votare hal Deu qui·ns ha ligats,
    de no minvar mes fermes voluntats
    e que tots temps me sereu de present.

    Yo tem la mort per no sser vos absent,
    per que Amor per mort es anullats;
    mas yo no creu que mon voler sobrats
    pusqua esser per tal departiment.
    Yo so gelos de vostr’escas voler,
    que, yo morint, no meta mi ’n oblit;
    sol est penssar me tol del mon delit
    car nos vivint, no creu se pusqua fer.

    Apres ma mort, d’amar perdau poder,
    e sia tots en ira convertit,
    e, yo forçat d’aquest mon ser exit,
    tot lo meu mal sera vos no veher.
    O Deu!, per que terme no y a ’n amor,
    car prop d’aquell yo·m trobara tot sol?
    Vostre voler sabera quant me vol,
    tement, fiant de tot l’avenidor.

    Yo son aquell pus estrem amador,
    apres d’aquell a qui Deu vida tol:
    puys yo son viu, mon cor no mostra dol
    tant com la mort per sa strema dolor.
    A be o mal d’amor yo so dispost,
    mas per mon fat Fortuna cas no·m porta;
    tot esvetlat, ab desbarrada porta,
    me trobara faent humil respost.

    Yo desig ço que·m pora sser gran cost,
    y aquest esper de molts mals m’aconorta;
    a mi no plau ma vida sser estorta
    d’un cas molt fer, qual prech Deu sia tost.
    Ladonchs les gents no·ls calrra donar fe
    al que Amor fora mi obrara;
    lo seu poder en acte·s mostrara
    e los meus dits ab los fets provare.

    Amor, de vos yo·n sent mes que no·n se,
    de que la part pijor me·n romandra;
    e de vos sab lo qui sens vos esta.
    A joch de daus vos acomparare.

    Traduzione

    Testo a fronte

    Veles e vents han mos desigs complir,Per vele e venti s’avvera il disio,
    ffahent camins duptosos per la mar.a me che faccio dubbie strade in mare.
    Mestre y ponent contra d’ells veig armar;Contrari trovo Maestrale e Ponente,
    xaloch, levant los deuen subvenirsoccorso son da Scirocco e Levante
    ab lurs amichs lo grech e lo migjorn,e i loro amici, cioè Austro e Grecale,
    ffent humils prechs al vent tremuntanalmentre m’inchino al vento tramontano,
    qu’en son bufar los sia parcialchiedendo di buffare a mio favore
    e que tots cinch complesquen mon retorn.e tutti e cinque compiano il ritorno.
    Bullira·l mar com la caçola ’n forn,Ribollirà il mare come la pentola nel forno,
    mudant color e l’estat natural,color cambiando e stato naturale,
    e mostrara voler tota res male mostrerà di odiare tutto quello
    que sobre si atur hun punt al jorn;che su di lui si fermi anche un istante;
    grans e pochs peixs a recors correranpesci grandi e piccoli correranno a rifugiarsi
    e cerquaran amaguatalls secrets:e cercheranno nascondigli segreti:
    ffugint al mar, hon son nudrits e fets,fuggendo dal mare, dove si sono nutriti e nati,
    per gran remey en terra exiran.come estremo rimedio usciranno sulla terra.
    Los pelegrins tots ensemps votaranI pellegrini tutti insieme faran voto,
    e prometran molts dons de cera fets;prometteranno assai doni di cera:
    la gran paor traura·l lum los secretsla gran paura svelerà segreti
    que al confes descuberts no seran.che neanche al confessore eran palesi.
    En lo perill no·m caureu de l’esment,Pur nel periglio mi sarete in mente,
    ans votare hal Deu qui·ns ha ligats,e farò voto a Dio, che ci ha legati,
    de no minvar mes fermes voluntatsdi non ridurre il mio fermo volere
    e que tots temps me sereu de present.e che a me sempre sarete presente.
    Yo tem la mort per no sser vos absent,Temo la morte che da voi m’assenta,
    per que Amor per mort es anullats;perché Amor solo la morte annulla,
    mas yo no creu que mon voler sobratsperò non credo che il mio voler vinto
    pusqua esser per tal departiment.essere possa da tale partenza.
    Yo so gelos de vostr’escas voler,Geloso son se mi volete poco,
    que, yo morint, no meta mi ’n oblit;sì che, io morto, poi mi scorderete;
    sol est penssar me tol del mon delitfugge a pensarci ogni piacer del mondo,
    car nos vivint, no creu se pusqua fer.ma, se viviamo, ciò non avverrà:
    Apres ma mort, d’amar perdau poder,io morto, possa d’amor non perderete
    e sia tots en ira convertit,e non sarà tutto in tristezza volto;
    e, yo forçat d’aquest mon ser exit,per me, forzato a uscir dal mondo,
    tot lo meu mal sera vos no veher.tutto il male starà nel non vedervi.
    O Deu!, per que terme no y a ’n amor,Oh Dio! Perché termine amor non ha?
    car prop d’aquell yo·m trobara tot sol?Vicino a lui mi troverei da solo,
    Vostre voler sabera quant me vol,vostro voler saprei quanto mi vuole,
    tement, fiant de tot l’avenidor.temendo, confidando nel futuro!
    Yo son aquell pus estrem amador,Io sono quell’amante più che estremo
    apres d’aquell a qui Deu vida tol:dopo quello cui Dio la vita toglie:
    puys yo son viu, mon cor no mostra dolpoiché son vivo, il cuor non mostra il duolo
    tant com la mort per sa strema dolor.della morte, col suo dolore estremo.
    A be o mal d’amor yo so dispost,Al bene son disposto, o al mal d’amore,
    mas per mon fat Fortuna cas no·m porta;ma Fortuna non dà a me l’occasione:
    tot esvetlat, ab desbarrada porta,ben sveglio, con la porta spalancata,
    me trobara faent humil respost.mi troverà con un’umile risposta.
    Yo desig ço que·m pora sser gran cost,Voglio ciò che potrei pagar ben caro,
    y aquest esper de molts mals m’aconorta;tale speranza allevia molti mali;
    a mi no plau ma vida sser estortanon mi piace la mia vita priva
    d’un cas molt fer, qual prech Deu sia tost.del fiero caso, e prego arrivi presto.
    Ladonchs les gents no·ls calrra donar feAllora non dovranno prestare fede
    al que Amor fora mi obrara;a ciò che opera Amor fuori di me:
    lo seu poder en acte·s mostrarail suo potere in atto sarà chiaro
    e los meus dits ab los fets provare.e proverò i miei detti con i fatti.
    Amor, de vos yo·n sent mes que no·n se,Amore, di voi sento più di quanto so,
    de que la part pijor me·n romandra;e la parte peggior mi resterà,
    e de vos sab lo qui sens vos esta.vi conosce chi sta senza di voi:
    A joch de daus vos acomparare.vi paragonerò al gioco dei dadi.
  • Ausiàs March, Axí com cell qui ‘n lo somni·s delita

    Ausiàs March, Axí com cell qui ‘n lo somni·s delita

    Axi com cell qui ’n lo somni·s delita
    e son delit de foll pensament ve,
    ne pren a mi, que·l temps passat me te
    l’imaginar, qu’altre be no y habita,
    sentint estar en aguayt ma dolor,
    sabent de cert qu’en ses mans he de jaure.
    Temps de venir en negun be·m pot caure;
    aquell passat en mi es lo millor.

    Del temps present no·m trobe amador,
    mas del passat, qu’es no-res e finit;
    d’aquest pensar me sojorn e·m delit,
    mas quan lo pert, s’esforça ma dolor,
    si com aquell qui es jutgat a mort
    he de lonch temps la sab e s’aconorta,
    e creure·l fan que li sera estorta
    e·l fan morir sens un punt de recort.

    Plagues a Deu que mon pensar fos mort,
    e que passas ma vida en durment!
    Malament viu qui te lo pensament
    per enamich, fent li d’enuyts report;
    e com lo vol d’algun plaer servir
    li·n pren axi com dona ’b son infant,
    que si veri li demana plorant
    ha ten poch seny que no·l sab contradir.

    Ffora millor ma dolor sofferir
    que no mesclar pocha part de plaher
    entre ’quells mals, qui·m giten de saber
    com del passat plaher me cove ’xir.
    Las! Mon delit dolor se converteix;
    doble·s l’affany apres d’un poch repos,
    si co·l malalt qui per un plasent mos
    tot son menjar en dolor se nodreix.

    Com l’ermita, qui ’nyorament no·l creix
    d’aquells amichs que teni’en lo mon,
    essent lonch temps qu’en lo poblat no fon,
    per fortuyt cars hun d’ells li apareix,
    qui los passats plahers li renovella,
    si que·l passat present li fa tornar;
    mas com se·n part, l’es forçat congoxar:
    lo be, com fuig, ab grans crits mal apella.

    Plena de seny, quant amor es molt vella,
    absença es lo verme que la guasta,
    si fermetat durament no contrasta,
    e creura poch, si l’envejos consella.

    Testo a fronte

    Axi com cell qui ’n lo somni·s delitaCome colui che nel sogno gioisce
    e son delit de foll pensament ve,e la sua gioia da idea folle viene,
    ne pren a mi, que·l temps passat me tecosì sono io, ch’immaginando vivo
    l’imaginar, qu’altre be no y habita,in un passato, ove nient’altro sta.
    sentint estar en aguayt ma dolor,Sentendo già in agguato il mio dolore,
    sabent de cert qu’en ses mans he de jaure.sapendo cadrò nelle sue mani,
    Temps de venir en negun be·m pot caure;non vedo bene alcuno nel futuro:
    aquell passat en mi es lo millor.ciò che non è, per me, è la miglior cosa.
    Del temps present no·m trobe amador,Mi scopro amante del tempo passato
    mas del passat, qu’es no-res e finit;e siccome è finito, il nulla io amo.
    d’aquest pensar me sojorn e·m delit,Nel pensar ciò gioisco e mi crogiolo
    mas quan lo pert, s’esforça ma dolor,se non ci penso, aumenta il mio dolore,
    si com aquell qui es jutgat a mortcome colui che è condannato a morte
    he de lonch temps la sab e s’aconorta,e da tanto lo sa, ma si conforta
    e creure·l fan que li sera estortacredendo che la pena sarà tolta,
    e·l fan morir sens un punt de recort.fino a morire senza alcun ricordo.
    Plagues a Deu que mon pensar fos mort,Volesse Dio che il pensiero morisse
    e que passas ma vida en durment!e che passassi la vita dormendo!
    Malament viu qui te lo pensamentIn doglia vive chi nel suo pensiero
    per enamich, fent li d’enuyts report;trova il nemico che pene rapporta,
    e com lo vol d’algun plaer servirma lui lo vuole di gioia servire,
    li·n pren axi com dona ’b son infant,sicché fa come donna col bambino
    que si veri li demana plorantquando le chiede il veleno piangendo:
    ha ten poch seny que no·l sab contradir.priva di senno non sa contraddirlo.
    Ffora millor ma dolor sofferirMeglio sarebbe il mio dolor soffrire
    que no mesclar pocha part de plaherche mescolare ben poco piacere
    entre ’quells mals, qui·m giten de saberfra quei mali che non mi fan sapere
    com del passat plaher me cove ’xir.come uscire dal pensato piacere .
    Las! Mon delit dolor se converteix;Lasso, il diletto diventa dolore,
    doble·s l’affany apres d’un poch repos,poco riposo e raddoppia l’affanno,
    si co·l malalt qui per un plasent moscome il malato che per un buon boccone
    tot son menjar en dolor se nodreix.nutre il dolore di tutto il suo pasto .
    Com l’ermita, qui ’nyorament no·l creixCome eremita che assenza non prova
    d’aquells amichs che teni’en lo mon,di quegli amici che aveva nel mondo,
    essent lonch temps qu’en lo poblat no fon,perché da troppo se ne sta isolato,
    per fortuyt cars hun d’ells li apareix,e poi per caso uno di lor gli appare
    qui los passats plahers li renovella,che i passati piaceri gli ricorda
    si que·l passat present li fa tornar;e il piacere passato fa tornare;
    mas com se·n part, l’es forçat congoxar:partito poi l’amico ecco l’angoscia:
    lo be, com fuig, ab grans crits mal apella.bene che fugge chiama forte il male.
    Plena de seny, quant amor es molt vella,Piena di senno, se l’amore invecchia
    absència es lo verme que la guasta,l’assenza è come un verme che lo guasta,
    si fermetat durament no contrasta,se fermezza con forza non si oppone
    e creura poch, si l’envejos consella.ignorando i consigli d’invidioso.